تغییرپذیری مکانی عملکرد دانه گندم و ویژگی‌های خاک در کشت‌زارهای دیم منطقه نیمه‌خشک در جنوب استان زنجان

به­منظور پهنه­بندی عملکرد دانه گندم، روش­های کریجینگ معمولی، کوکریجینگ و رگرسیون-کریجینگ مورد استفاده قرار گرفت. برای این منظور 298 کشتزار‌ دیم گندم با فواصل 59/0 کیلومتر از هم در شهرستان خدابنده واقع در جنوب استان زنجان در سال 1393 انتخاب شد. عملکرد دانه گندم دیم در کشت‌زارها با استفاده از پلات مربعی مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. از هر کشتزار دو نمونه خاک سطحی جمع­آوری شد. ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک شامل شن، سیلت و رس، رطوبت گل اشباع، ماده آلی، واکنش خاک، هدایت الکتریکی، کربنات کلسیم معادل، ازت کل، فسفر قابل دسترس و پتاسیم قابل دسترس خاک در آزمایشگاه اندازه‌گیری شدند. داده های خاک برای ارزیابی مدل­های زمین آماری و بررسی نقش ویژگی­های خاک در تعیین عملکرد دانه گندم در کشتزارها به­کار رفتند. از بین کل داده‌های مورد بررسی، 238 داده برای ارائه مدل­های زمین‌آماری و 60 داده برای ارزیابی مدل­های مذکور مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که روش کوکریجینگ عملکرد گندم دیم را در نقاط جدید با دقت بیش‌تری )74/0 =R2، 95/118=RMSE) نسبت به دو روش کریجینگ معمولی )74/0 =R2، 87/127=RMSE) و رگرسیون- کریجینگ )26/0 =R2، 84/198=RMSE) برآورد می‌کند. ازت کل خاک به عنوان یک متغیر کمکی در روش کوکریجینگ برای تعیین تغییرات مکانی عملکرد دانه گندم بکار رفت. به‌طور کلی این پژوهش نشان داد با آگاهی از تغییرات مکانی ازت کل خاک می‌توان تغییرات مکانی عملکرد گندم را کمی نمود و آن را به­صورت نقشه زمین‌آماری برای اهداف مدیریتی به کار گرفت.